Budowla ochronna jest to specjalnie wykonana i wyposażona budowla lub część budynku (najczęściej podpiwniczenie) w celu zapewnienia zbiorowej ochrony ludności przed środkami rażenia, skażeniami promieniotwórczymi i chemicznymi, w tym toksycznymi środkami przemysłowymi.

Budowle ochronne mogą być przygotowywane z przeznaczeniem na ukrycie w nich ludzi, zabezpieczenie przed zniszczeniem ruchomych dóbr kultury, szczególnie ważnej dokumentacji, cennej aparatury oraz zapasów żywności i leków.

Budowle ochronne funkcjonują w okresie pokoju i w czasie wojny. Mogą być przygotowywane jako schrony o określonej normami technicznymi wytrzymałości konstrukcyjnej oraz jako ukrycia bez szczególnych wymogów wytrzymałościowych (ukrycia zastępcze).

Polskie przepisy przewidują, iż budowle ochronne mogą być przygotowywane, jako schrony o określonej wytrzymałości konstrukcyjnej oraz jako ukrycia bez szczególnych wymogów wytrzymałościowych.

Na ukrycia mogą być wykorzystane podziemne obiekty komunikacyjne (przejścia, metro, parkingi), handlowe, usługowe, magazynowe itp.

Tego rodzaju budowle mogą posiadać szersze zastosowanie.

W okresie pokoju budowle ochronne mogą być wykorzystywane przez właścicieli tych obiektów (np. spółdzielnie lub wspólnoty mieszkaniowe, zakłady pracy, zakłady użyteczności publicznej) na potrzeby handlowe, usługowe, magazynowe, kulturalne, szkoleniowe, sportowe oraz jako lokatorskie boksy piwniczne.

Schrony i ukrycia mogą być zaprojektowane, jako obiekty wolno stojące, mogą stanowić integralną część nowo wznoszonych, rozbudowywanych i przebudowywanych obiektów budowlanych.

Schrony przygotowuje się dla ochrony:
- pracowników zakładów pracy, których działalność w okresie zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub wojny jest niezbędna dla zapewnienia ludności warunków do przetrwania;
- pracowników zakładów pracy, w których istnieje zagrożenie od toksycznych środków przemysłowych oraz ludności zamieszkałej wokół tych zakładów w strefie bezpośredniego zagrożenia;
- ludności zamieszkałej w miastach,
- na ukrycie i zabezpieczenie przed zniszczeniem ruchomych dóbr kultury, szczególnie ważnej dokumentacji, cennej aparatury oraz zapasów żywności leków.

Ukrycia przygotowuje się dla ochrony ludności zamieszkałej na wsiach oraz w jednostkach osadniczych położonych poza miastem.

Typowa budowla ochronna składa się z następujących elementów:
- wejścia/wyjścia,
- przedsionka (stanowiącego śluzę),
- korytarza,
- drzwi ochronno - hermetycznych,
- komór ochronnych,
- urządzeń sanitarnych,
- czerpni powietrza,
- wyjścia awaryjnego wraz z szybem wyłazowym,
- agregatu filtrowentylacyjnego,
- wywiewnych klap schronowych,
- automatycznego zaworu przeciwwybuchowego,
- komory rozprężnej,
- wentylacji grawitacyjnej,
- instalacji elektrycznej,
- zbiorników na wodę pitną.